شکل کلی سیستم اطفاء حریق
سیستم اطفاء حریق به دو دسته کلی صنعتی و ساختمانی تقسیم بندی می شود.
سیستم اطفاء حریق ساختمانی
سیستم اطفاء حریق ساختمانی متشکل شده است از
- لوله کشی
- اسپرینکلر ها و آب پاش ها
- سنسورهای تشخیص حرارت
عملگرها
- منابع و یا مخازن آب
- شیرهای کنترل
استاندارد های سیستم اطفاء حریق ساختمان
استاندارد های اطفاء حریق ساختمان ها توسط انجمن ملی حفاظت در برابر آتش چاپ و منتشر می گردد.این سازمان که با علامت انحصاری (NFPA) مشخص می شود،استاندارد هایی را معرفی کرده که عبارتند از:
- (NFPA 10): که مربوط است به استاندارد های کپسول های آتش نشانی سیار
- (NFPA 11): که مربوط است به استاندارد های اطفاء حریق به وسیله کف یا فوم
- (NFPA 12): که مربوط است به استاندارد های اطفاء حریف به وسیله دی اکسید کربن
- (NFPA 13): که مربوط است به استاندارد های نصب اسپرینکلر ها
- (NFPA 14):که مربوط است به استاندارد های نصب هوز ریل ها
- (NFPA 70): مربوط است به آیین نامه ملی برق
- (NFPA 78):مربوط است به قوانین محافظت در مقابل رعد و برق
انواع سیستم های اسپرینکلر
سیستم های اسپرینکلر به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند که عبارتند از:
- سیستم های لوله تر
- سیستم های لوله خشک
- سیستم های پیش عملگر
- سیستم های سیلابی
سیستم لوله تر
در این سیستم اسپرینکلر ها به شبکه لوله کشی آب وصل شده اند و به محض اینکه اسپرینکلر فعال شود ،آب از لوله ها با فشار زیاد تخلیه شده و عمل اطفاء حریق انجام می شود.
سیستم لوله خشک
در این سیستم اسپرینکلر ها به شبکه لوله کشی هوای فشرده شده متصل هستند و به محض فعال شدن اسپرینکلر ،هوا تخلیه شده و افت فشار باعث باز شدن شیر اصلی شده و آب وارد شبکه لوله کشی آتش نشانی می شود.
سیستم پیش عملگر
اسپرینکلر ها به شبکه لوله کشی هوا متصل هستند و فرمان باز شدن سیستم به کمک سنسورها و عملگرهای اعلام حریق صادرمی شود.
سیستم سیلابی
در این سیستم نیز فرمان باز شدن توسط سنسورها و عملگرها صادر می گردد.
تجهیزات مورد نیاز سیستم های فوق عبارتند از:
- شیر های کنترل
- لوله ها (هم از لوله های بدون درز و هم درزدار و هم لوله های پلی اتیلن استفاده می شود)
- منابع آب
- شیرهای تخلیه و آزمایش
شیر های کنترل
این شیر ها برای کنترل فشار سیال بکار رفته می شوند. به این صورت که دستور را از فلومتر ها یا دماسنج ها می گیرند و عمل باز و بسته شدن مسیر آب ورودی را انجام می دهند.
لوله ها
جنس لوله و اتصالات در اجرای سیستم خشک از لوله های درزدار فولادی می باشد.همچنین در ساختمان های بلند به دلیل فشار بالای سیستم اسپرینکلرها ،از لوله های مانیسمان رده ۴۰ و اتصالات مانیسمان استفاده می شود.
متریال بکار رفته در لوله آتش نشانی
- لوله گالوانیزه
- لوله فولاد آلیاژی
- لوله کربن استیل
- لوله چدن نشکن
- لوله های کامپوزیت یا لوله پلیمری (پلی اتیلن)
منبع آب
چنانچه باری مبنع آب ،شبکه آب شهری وجود نداشته باشد و یا دبی و فشار آب شهری به اندازه مورد نیاز سیستم اطفاء حریق نباشد باید از منابع آب جایگزین استفاده نمود.
شیر های تخلیه و آزمایش
از این شیر ها برای تخلیه آب درون سیستم استفاده می شود،همچنین با استفاده از این ولوها،بدون اینکه کل خط از کار بیافتد،می توانیم تعمیرات لوله کشی را انجام دهیم.این شیرها دارای سه وضعیت می باشند که عبارتند از:
- حالت بسته (OFF)
- حالت تست (TEST)
- حالت تخلیه (DRAIN)
شیر های مورد استفاده در سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر
- شیرهای کنترل
- شیرهای پروانه ای
- شیرهای یکطرفه یا چک ولو
شیرهای کنترل در بالا تشریح گردید
شیرهای پروانه ای
این شیرها هم یک نوع شیر کنترل می باشد که با گردش یک چهارم دور،که در آن دیسک دایره ای شکل به عنوان مسدود کننده مورد استفاده قرار می گیرد.این شیرها کاربرد زیادی داشته و بدنه آن ها به شکل ویفری یا قرص شکل است که بین ۲ عدد فلنج وصل شده به لوله های خروجی و ورودی قرار گرفته است.
شیرهای یکطرفه
همانطور که از اسمشان مشخص است این شیرها طوری طراحی شده که اجازه عبور سیال را فقط در یک جهت می دهد و هنگام برگشت و یا عبور جریان در جهت مخالف ،شیر بسته شده و مانع عبور جریان می گردد.این شیرها انواع مختلفی دارند که عبارتند از:
- شیر یکطرفه لولایی ساده
- شیر یکطرفه الاکلنگی
- شیر یکطرفه ویفری
- شیر یکطرفه ساچمه ای
- شیر یکطرفه پیستونی
نکته مهم در نصب شیرهای فوق: تمامی این شیر ها میبایست به صورتی نصب گردد که به راحتی قابل دسترس بوده و در صورت نیاز بتوان آن ها را باز و بسته نمود.همچنین به علت حساسیت بالای این شیرها باید در مکانی نصب شود که به راحتی قابل رویت باشد.
استفاده از لوله های تقلبی در سیستم لوله کشی تر اطفاء حریق
در سیستم لوله کشی آتش نشانی از لوله های رده ۴۰ مانیسمان استفاده می شود .به دلیل فشار بالای آب در لوله های آتش نشانی حتماً از لوله های رده ۴۰ مانیسمان استفاده می شود.
متاسفانه در بازار ایران لوله های تقلبی درزدار را به اسم مانیسمان به فروش می رسانند.به این صورت که با عملیات فرجه زنی ،درز لوله های آن را گرفته و جای جوش لوله های درز دار را از بین می برند و به عنوان لوله های مانیسمان به بازار ارائه می دهند.
البته با پیشرفت علم مهندسی و تجهیز دستگاه های نظارتی و اشراف برخی از مهندسین ناظر می توان تقلبی بودن لوله های حساس مثل آتش نشانی و سیستم گاز رسانی را تشخیص داده و از بروز خسارت و خطرات ناشی از استفاده از لوله های تقلبی جلوگیری نمود.
در حال حاضر لوله های مانیسمان توسط شرکت های داخلی و خارجی زیادی تولید و ارائه می گردد که با شناخت و دقت کافی می توان لوله های اصلی را تهیه نمود.
امیدواریم در آینده ای نزدیک کیفیت ساختمان سازی و ساختمان نشینی ما به حد مطلوبی رسیده وبتوانیم استاندارد های بالایی را رعایت کنیم تا از سطح کیفیت مطلوبی برخوردار شویم.
منبع:کتاب سیستم های اطفاء حریق
همیار انرژی
ساماکو
تاسیسات ساختمان
مهندسی ساز