رایزرها و اهمیت آن ها در لوله کشی
در این مقاله قصد داریم به اهمیت رایزرها در لوله کشی ساختمان اشاره کرده و تعریفی جامع در مورد رایزرهای آب،فاضلاب ،گاز و برق داشته باشیم.
رایزر چیست؟
شاید در اصطلاحات لوله کشی ،کلمه رایزر به گوشتان خورده باشد.در مهندسی تاسیسات و لوله کشی ،رایزر به لوله ای گفته می شود که زاویه عمودی نسبت به سطح زمین داشته و در راستای ساختمان باشد.بعنوان مثال:در صنعت نفت و گاز دریایی ، به لوله های عمودی که نفت خام را از چاه به سکو منتقل می کند، رایزر نام دارد.
رایزرها در ساختمان ها ، نقش اساسی داشته و باید با محاسبه دقیق و اصولی انتخاب و انجام شود،عدم قطر مناسب رایزرهای آبرسانی، می تواند آب ساختمان را با افت فشار مواجه کرده و باعث کمبود آب شود.
استاد کار ماهر،باید قطر لوله های رایزر را مناسب ساختمان و واحد ها و طبقات آن انتخاب کرده تا مسیر لوله کشی باعث افت فشار آب نشود.متاسفانه بعضی از همکاران در انتخاب قطر رایزر آبرسانی دقت نکرده و قطر لوله ورودی ساختمان را مستند قرار داده و همان قطر را در رایزر بکار می برند که این عمل باعث ناکارآمد شدن لوله کشی ساختمان می شود.
کاربرد رایزرها در لوله کشی آب و فاضلاب
در لوله کشی آب وظیفه رایزرها،انتقال آب از لوله ورودی ساختمان که آب شهری می باشد به طبقات دیگر و واحدهای ساختمان می باشد و جزء انشعاب آب اصلی طبقات ساختمان بشمار می رود.
در لوله کشی فاضلاب ، پس آب های واحد ها و مصرف کننده ها جمع شده و به لوله رایزر منتقل می شوند تا پس آب ها به داخل چاه و یا سیستم فاضلاب هدایت و منتقل شوند.این سیستم از بالا به پایین می باشد.
رایزرها ،معمولاً در بین دیواره های داخلی ساختمان قرار گرفته و با گچ و خاک پوشیده می شوند.همچنین رایزر برق باید از رایزر آب فاصله داشته باشد تا تداخلی در هم ایجاد نشود که در ادامه این مقاله به آن اشاره می کنیم.
فاصله رایزر آب از برق بخاطراین نکته ضروری است که هنگام نشتی و ترکیدگی لوله آب،خطر برق گرفتگی بالا نرفته و خطر آفرین نشود.یکی دیگر از نکات مهم،این است که مسیر رایزرها نباید از کنار آسانسور و جعبه برق و دود کش ها عبور داده شود.
انواع رایزرها
در مجموع به تمامی لوله های استوانه ای شکل که عمودی باشد رایزر گفته می شود ،حالا این رایزرها می توانند لوله های آب ،گاز ،فاضلاب ،سیستم ونت یا هواکش ،لوله های روکش سیم کشی برق و سیستم های مخابراتی و شبکه ای باشند.
رایزرهای می تواند سیالات را در داخل خود بالا و یا پایین انتقال دهند. بنابراین رایزرهای مختلفی در ساختمان وجود دارد که بعضی از آن ها حتی نباید در نزدیک هم عبورکنند.
اصول طراحی رایزرها
برای طراحی و اجرای رایزرها باید به چند پارامتر مهم ساختمان توجه کرد که این پارامتر ها عبارتند از:
- مقدار انشعابات مصرفی ساختمان
- ارتفاع ساختان
- میزان طبقات ساختمان
هر چه انشعابات ساختمان ها اعم از واحد ها و مساحت واحد ها و میزان مصرف کننده ها بیشتر باشد،قطر لوله های رایزر نیز باید بزرگتر انتخاب شود،البته این میزان با یک محاسبه مهندسی انتخاب می شود.
هر چه تعداد طبقات ساختمان ها بالا رود ،باید قطر لوله های رایزر نیز درست انتخاب شود.در بعضی از ساختمان ها بخاطر وجود واحد ها و طبقات زیاد، از چند رایزر آب و فاضلاب و گاز استفاده می کنند تا مسیر رایزرها با مشکل روبرو نشوند.
یکی دیگر از نکات مهم در نصب رایزرها فاصله مصرف کننده تا ورودی رایزرها می باشد ،این فاصله باید حدالمقدور کم باشد.
نکته های مهم در طراحی لوله کشی
- تعیین مکان رایزرها
- تعیین مکان شیرهای قطع و وصل و مصرف کننده ها
- لوله کشی آب سرد
- لوله کشی آب گرم
- لوله کشی آب گرم برگشتی ( فقط مخصوص ساختمان های سیستم گرمایش مرکزی می باشد).
- میزان قطر لوله های رایزرها
- میزان قطر لوله های آب سرد و گرم
تعیین مکان رایزرها
رایزرها باید یا در داخل دیوار ها و یا در داکت های لوله قرار گرفته و نصب شوند.همچنین تلاش شود تا رایزرها در کوتاهترین فاصله تا مصرف کننده ها نصب شوند و فاصله کمی از مصرف کننده ها داشته باشند.
تعیین مکان شیرهای قطع و وصل و مصرف کننده ها
در لوله کشی ساختمان ،تعیین مکان شیرها ،الزامی میباشد.این مرحله یکی از اساسی ترین مراحل لوله کشی می باشد و شیرها باید در مکان مناسب تعبیه شوند.
لوله کشی آب سرد
در لوله کشی آب سرد باید دقت شود تا کوتاهترین مسیر ممکن تا مصرف کنندگان آب سرد انتخاب شود تا هم در مصرف لوله صرفه جویی شده و هم مسیرلوله کشی زیاد طولانی نشود.
لوله کشی آب گرم
لوله کشی آب گرم نیز باید در کنار و هم راستای مسیر آب سرد قرار گرفته و اصولی را که برای آب سرد رعایت می کنیم باید برای مسیر آب گرم نیز رعایت شود.یکی از گزینه های لوله های مصرفی آب سرد و گرم می تواند لوله های تک لایه سفید و لوله های مولتی لایر پنج لایه باشد که میزان رسوب گیری در آن ها صفر می باشد و لوله های مناسبی هستند.
لوله کشی آب گرم برگشتی
در ساختمان هایی که به سیستم گرمایش مرکزی مجهز هستند ،به دلیل فاصله زیاد مسیر لوله کشی آب گرم ،آب داخل لوله کشی سرد شده و توسط لوله های آب گرم برگشت از سر مصرف کننده ها به مبدل حرارتی برگشته تا دوباره گرم شود.
در ضمن این سیستم برای لوله کشی ساختمان هایی که به آب گرم کن خانگی مجهز هستند اجرا نمی شود.
تعیین میزان قطر رایزرها
هر چه تعداد مصرف کننده ها زیاد شود به همان نسبت قطر لوله رایزرها هم بالا رفته .در ساختمان های طبقاتی هر چه به طبقات بالاتر برویم از قطر لوله رایزرها کمتر می شود.در اجرای این سیستم باید به نکته فوق توجه کرد تا طبقات بالایی از دبی آب مناسب برخوردار باشند.
میزان قطر لوله های آب
میزان قطر لوله های انشعابی و فرعی آب قطعاً باید کمتر از قطر لوله های اصلی و رایزرها باشد.هنگام نصب و اجراء لوله کشی توجه به نکته فوق ضروری می باشد.
